Úrlausnir.is

Lagaáskilnaðarreglur eru þær reglur stjórnarskrárinnar er skilyrða að reglur sem eiga að hafa tiltekin áhrif þurfi að vera settar í formi laga. Lagaáskilnaðarreglurnar hafa formþátt og efnisþátt.

Formþátturinn:
Snýr að því að tiltekin regla sé sett í samræmi við kröfur stjórnarskrár. Lagaheimildin þarf að vera birt í samræmi við lagalegar kröfur í stjórnarskrá og almennra laga (lög um Stjórnartíðindi og Lögbirtingablað). Bráðabirgðalög geta falið í sér slíkar takmarkanir þannig að ekki er um að ræða fortakslausan grundvöll að slíkar takmarkanir þurfi að vera settar af Alþingi til að hafa gildi.

Efnisþátturinn:
Felur í sér lágmarksskilyrði sem matskenndar lagaheimildir þurfa að uppfylla. Til að mynda ef löggjafinn framselur til ráðherra einhverju valdi til að útfæra nánar í almennum stjórnvaldsfyrirmælum eða ákvörðunarvald um eitthvað sem felur í sér skerðingar á stjórnarskrárvörðum réttindum. Í dómaframkvæmd hefur komið fram að lagaákvæði sem takmarka mannréttindi þurfi að vera ótvíræð (hrd. Framadómur) og að þau þurfi að mæla fyrir um meginreglur, þar sem fram komi takmörk og umfang þeirrar réttindaskerðingar sem talin er nauðsynleg (sbr. hrd. Samherji og Stjörnugrís I).