Úrlausnir Hæstaréttar Íslands
Úrlausnir sem hafa þennan merkimiða. Athugið að taka ekki þessum lista sem tæmandi.
Hrd. 1990:2 nr. 120/1989 (Aðskilnaðardómur III) [PDF]G var sakaður um skjalafals auk þess að hafa ranglega látið skrifa vörur á fyrirtæki án heimildar. Málið var rekið á dómþingi sakadóms Árnessýslu og dæmdi dómarafulltrúi í málinu en hann starfaði á ábyrgð sýslumanns. Samkvæmt skjölunum var málið rannsakað af lögreglunni í Árnessýslu og ekki séð að dómarafulltrúinn hafi haft önnur afskipti af málinu en þau að senda málið til fyrirsagnar ríkissaksóknara.
Hæstiréttur rakti forsögu þess að fyrirkomulagið hafi áður verið talist standast stjórnarskrá með vísan til 2. gr. hennar þar sem 61. gr. hennar gerði ráð fyrir því að dómendur geti haft umboðsstörf á hendi. Þessi dómsúrlausn er þekkt fyrir það að Hæstiréttur hvarf frá þessari löngu dómaframkvæmd án þess að viðeigandi lagabreytingar höfðu átt sér stað. Ný lög um aðskilnað dómsvalds og umboðsvalds í héraði höfðu verið sett en áttu ekki að taka gildi fyrr en 1. júlí 1992, meira en tveimur árum eftir að þessi dómur væri kveðinn upp.
Þau atriði sem Hæstiréttur sagði að líta ætti á í málinu (bein tilvitnun úr dómnum):
* Í stjórnarskrá lýðveldisins er byggt á þeirri meginreglu, að ríkisvaldið sé þríþætt og að sérstakir dómarar fari með dómsvaldið.
* Þær sérstöku sögulegu og landfræðilegu aðstæður, sem bjuggu því að baki, að sömu menn fara utan Reykjavíkur oftsinnis bæði með stjórnsýslu og dómstörf, hafa nú minni þýðingu en fyrr, meðal annars vegna greiðari samgangna en áður var.
* Alþingi hefur sett lög um aðskilnað dómsvalds og umboðsvalds í héraði, sem taka eigi gildi 1. júlí 1992.
* Ísland hefur að þjóðarétti skuldbundið sig til að virða mannréttindasáttmála Evrópu.
* Mannréttindanefnd Evrópu hefur einróma ályktað, að málsmeðferðin í máli Jóns Kristinssonar, sem fyrr er lýst, hafi ekki verið í samræmi við 6. gr. 1. mgr. mannréttindasáttmálans.
* Ríkisstjórn Íslands hefur, eftir að fyrrgreindu máli var skotið til Mannréttindadómstóls Evrópu, gert sátt við Jón Kristinsson, svo og annan mann sem kært hefur svipað málefni með þeim hætti sem lýst hefur verið.
* Í 36. gr. 7. tl. laga nr. 85/1936 um meðferð einkamála í héraði segir meðal annars, að dómari skuli víkja úr dómarasæti, ef hætta er á því, „að hann fái ekki litið óhlutdrægt á málavöxtu“. Þessu ákvæði ber einnig að beita um opinber mál samkvæmt 15. gr. 2. mgr. laga nr. 74/1974 um meðferð opinberra mála.
* Í máli þessu er ekkert komið fram, sem bendir til þess, að dómarafulltrúinn, sem kvað upp héraðsdóminn, hafi litið hlutdrægt á málavöxtu. Hins vegar verður að fallast á það með Mannréttindanefnd Evrópu, að almennt verði ekki talin næg trygging fyrir óhlutdrægni í dómstörfum, þegar sami maður vinnur bæði að þeim og lögreglustjórn.
Með hliðsjón af þessu leit Hæstiréttur svo á að skýra beri ætti tilvitnuð ákvæði einkamálalaga og sakamálalaga á þann hátt að sýslumanninum og dómarafulltrúanum hefði borið að víkja sæti í málinu. Hinn áfrýjaði dómur var felldur úr gildi og öll málsmeðferðin fyrir sakadómi, og lagt fyrir sakadóminn að taka málið aftur til löglegrar meðferðar og dómsálagningar.
155. gr. almennra hegningarlaga, nr. 19/1940 1. mgr. 155. gr. almennra hegningarlaga, nr. 19/1940 248. gr. almennra hegningarlaga, nr. 19/1940 2. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands, nr. 33/1944 Aðför Almenn hegningarlög (alm. hgl.), nr. 19/1940 Alþingi Alþjóðadómstólar Auglýsingar Ábyrgð Ákæra Ákærði Ákæruvald Bifreiðar Bæjarþing Bætur Dómarafulltrúar Dómarar Dómendur Dómsmálaráðherra Dómstólar Dómstörf Dómsvald Dómtökur Dómþing Einkamál Embætti Embættismenn Endurgreiðslur Evrópa Fangelsi Fjárhæðir Fjárkröfur Forseti Íslands Fógetaréttur Framkvæmdarvald Fyrirtæki Greiðslur Gögn Háttsemi Héraðsdómstólar Hæstaréttardómar Hæstaréttarlögmenn Hæstiréttur Íslands Íslenska ríkið Íslenskir dómstólar Kröfur Kærendur Kærumál Lagaákvæði Lagafrumvörp Leyfi Lýðveldi Lögfræðingar Löggjöf Lögreglan Lögreglumál Lögreglustjórar Lögskýringar Lög um framkvæmdarvald ríkisins í héraði, nr. 92/1989 Lög um meðferð einkamála í héraði, nr. 85/1936 Lög um meðferð opinberra mála, nr. 74/1974 Mannréttindadómstóll Evrópu Mannréttindanefnd Evrópu Mannréttindasamningar Mannréttindasáttmáli Evrópu Mannréttindi Málavextir Málsmeðferðir Meðferð sakamáls Meginreglur Nefndarmenn Rannsóknir Refsidómar Refsingar Refsiverð háttsemi Reikningar Réttarreglur ⓘ Réttindi Ríkissaksóknari Ríkissjóður Ríkisstjórn Ríkisvald Sakamál Sakarkostnaður Sakfellingar Samgöngur Samningar Samræmi Samþykki Sektir Sett lög Skaðabætur Skilmálar Skipaðir verjendur Skuldbindingar Skyldur Starfssvið Stjórnarskrá Stjórnarskrá lýðveldisins Íslands, nr. 33/1944 Stjórnsýsla Sýslumaður Sök Tryggingar Umboð Umboðsmenn Umboðsvald í héraði Úrskurðir Útivistarmál Úttektir Verjandi Vextir Viðurlög Virðisaukaskattur Þing Þingfestingar Þjóðaréttur Þjóðréttarlegar skuldbindingar íslenska ríkisins
Hrd. 1994:748 nr. 300/1991 (Einangrunarvistin - Agaviðurlög í fangelsi) [PDF]Lög kváðu á um að beiting agaviðurlaga með setningu fanga í einangrun teldist ekki til afplánunartímans, og lengdi því refsinguna. Hæstiréttur taldi það andstætt 2. gr. stjórnarskrárinnar að gera slíkt án dóms. Fallist var því á skaðabótakröfu fangans.
264. gr. almennra hegningarlaga, nr. 19/1940 26. gr. laga um fangelsi og fangavist, nr. 48/1988 2. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands, nr. 33/1944 Aðför Almenn hegningarlög (alm. hgl.), nr. 19/1940 Almenni löggjafinn Auglýsingar Áfrýjendur Ákvarðanir Ákærði Ákæruvald Bótakröfur Bótaréttur Bótaskylda Bæjarþing Bæjarþing Reykjavíkur Bætur Dómarar Dómendur Dómkröfur Dómsmálaráðherra Dómsmálaráðuneytið Dómstólar Dómstörf Dómsvald Dómtökur Dráttarvextir Eftirstöðvar Eignir Endurupptaka Evrópa Fangelsi Fangelsisdómar Fangelsismálastofnun Fangelsisvist Fangelsisyfirvöld Fjárhæðir Fjármálaráðherra Fjártjón Flutningar Fordæmi Forstjórar Forstöðumenn Frelsi Frelsissviptingar Fyrningar Fyrningarfrestir Gagnsakir Gildistökur Gjaldskrár Greiðsludagur Greiðslur Grundvallarreglur Gögn Handhafar ríkisvalds Háskólar Héraðsdómarar Hæstaréttardómar Hæstaréttarlögmenn Íslenska ríkið Íslenskur landsréttur Kröfur Lagaákvæði Lagagildi Lagaheimildir Lagarök Leyfi Lyf Lýðveldi Lögfræði Löggjafarvald Löggjafinn Lögmannafélag Íslands Lögmenn Lögmæti Lögreglumenn Lög um fangelsi og fangavist, nr. 48/1988 Lög um meðferð opinberra mála, nr. 74/1974 Lög um meðferð opinberra mála (oml.), nr. 19/1991 Mannréttindasamningar Mannréttindasáttmáli Evrópu Mannréttindi Málavextir Málsástæður Málskostnaður Málsmeðferðir Meðferð sakamáls Miskabætur Mismunun Mótmæli Ólögmæti Óþægindi Próf Refsidómar Refsingar Réttarágreiningur Réttindi Réttlát málsmeðferð ⓘ Ríkissjóður Ríkisvald Rökstuðningur Sakamál Samningar Samningsaðilar Samræmi Sett lög Sérfræðikunnátta Skaðabótakröfur Skaðabætur Skoðanir Skyldur Starfsemi Stefnandi (dómsmál) Stjórnarskrá Stjórnarskrá lýðveldisins Íslands, nr. 33/1944 Stjórnarskrárákvæði Stjórnvaldsathafnir Stjórnvaldsákvörðun Stjórnvöld Sýkna Sök Úrskurðaraðilar Úrskurðir Veð Verjandi Viðurlög Vímuefni Yfirheyrsla Yfirlýsingar Yfirvöld Þingfestingar Þjóðaréttur Þjóðréttarlegar skuldbindingar íslenska ríkisins Æðra sett stjórnvöld