Fara á yfirlit Úrlausnir Hæstaréttar Íslands Hrd. 1947:293 nr. 76/1945 (Kostnaður við vegalagningu) [PDF] Davíð, sem var aldraður, samdi um vegalagningu á/við jörð og varð kostnaður hennar nokkuð hár. Nágranninn ætlaði að leggja eitthvað í þetta. Verðmatið fór fram með mati tveggja dómkvaddra manna. Davíð var talinn hafa ekki gert sér grein fyrir því hversu fjárfrekar skuldbindingarnar voru sem hann gekk undir miðað við sína hagi og átti nágrannanum að hafa verið það ljóst. Samningurinn var ógiltur á grundvelli 1. mgr. 31. gr. samningalaganna með lögjöfnun.
Hrd. 1953:461 nr. 135/1952 [PDF] Hrd. 1955:481 nr. 94/1955 [PDF] Hrú. 1957:435 nr. 3/1957 [PDF] Hrd. 1960:466 nr. 3/1957 [PDF] Hrd. 1962:90 nr. 145/1960 [PDF] Hrd. 1964:179 nr. 16/1963 [PDF] Einstaklingur var ósáttur við landskiptingu og skrifaði harðorða grein í blöð. Landskiptagjörðin var felld úr gildi.
Hrd. 1964:344 nr. 117/1963 [PDF] Hrd. 1968:681 nr. 169/1967 [PDF] Hrd. 1968:734 nr. 212/1965 [PDF] Hrd. 1971:688 nr. 208/1970 [PDF] Hrd. 1974:280 nr. 96/1971 [PDF] Hrd. 1975:771 nr. 144/1975 [PDF] Hrd. 1975:944 nr. 164/1975 [PDF] Hrd. 1976:26 nr. 10/1976 (Geiteyjarströnd) [PDF] Hrú. 1977:151 nr. 219/1974 [PDF] Hrd. 1977:1220 nr. 219/1974 [PDF] Hrd. 1986:1551 nr. 39/1986 (Flóagaflstorfan) [PDF] Hrd. 1988:683 nr. 19/1987 (Ámundarstaðir og Höskuldarnes á Melrakkasléttu) [PDF] Hrd. 1990:840 nr. 75/1988 [PDF] Hrd. 1991:1827 nr. 354/1989 (Hreppsnefnd Skorradalshrepps - Hvammur í Skorradal) [PDF] Hrd. 1993:1061 nr. 43/1990 [PDF] Hrd. 1994:363 nr. 78/1994 (Túnsberg) [PDF] Hrd. 1995:1333 nr. 383/1993 [PDF] Hrd. 1998:342 nr. 38/1998 [PDF] Hrd. 1998:3144 nr. 392/1998 [PDF] Hrd. 1998:3156 nr. 34/1998 (Jónsbókarréttur - Hella) [PDF] Hrd. 1998:4262 nr. 167/1998 (Ferðaþjónusta á Breiðamerkursandi - Jökulsárlón) [PDF] Hrd. 1998:4524 nr. 494/1998 (Snóksdalur) [PDF] Hrd. 1999:3018 nr. 315/1999 (Mýrarhús, Krókur og Neðri-Lág - Landskipti) [HTML] [PDF] Hrd. 1999:3335 nr. 431/1998 (Háfur) [HTML] [PDF] Hrd. 2000:1379 nr. 324/1999 (Smyrlaberg - Ákvörðun um innlausn jarðarhluta) [HTML] [PDF] Hrd. 2001:3577 nr. 145/2001 (Ríp) [HTML] [PDF] Hrd. 2001:4074 nr. 170/2001 (Krossgerði) [HTML] [PDF] Hrd. 2002:3748 nr. 498/2002 [HTML] [PDF] Hrd. 2003:1251 nr. 312/2002 (Skorrastaður) [HTML] [PDF] Hrd. 2003:1767 nr. 355/2002 (Knarrarnes á Vatnsleysu) [HTML] [PDF] Hrd. 2003:2868 nr. 258/2003 [HTML] [PDF] Hrd. 2003:3618 nr. 128/2003 [HTML] [PDF] Hrd. 2004:3796 nr. 48/2004 (Biskupstungur - Framaafréttur - Úthlíð) [HTML] [PDF] Íslenska ríkið stefndi í héraði nánar tilgreindum aðilum til ógildingar á tilteknum hluta úrskurðar óbyggðanefndar er fjallaði um tiltekin mörk milli eignarlands og þjóðlenda. Gagnsakarmál voru höfðuð af tveim stefndu í málinu.
Niðurstaða héraðsdóms var staðfesting úrskurðar óbyggðanefndar að öllu leyti nema að landið í kringum Hagafell, eins og það var afmarkað í úrskurðinum, teldist afréttur Bláskógabyggðar. Öðrum kröfum gagnstefnenda var vísað frá dómi.
Hæstiréttur staðfesti héraðsdóm, að hluta til með vísan til forsendna hans. Í dómnum rekur Hæstiréttur niðurstöðu hrd. Landmannaafréttur I og II, markmið laga þjóðlendulaga, og III. kafla laganna um setningu og hlutverk óbyggðanefndar. Fyrsta landsvæðið sem nefndin fjallaði um var norðanverð Árnessýsla sem hún gerði í sjö málum. Málið sem var skotið til dómstóla var eitt þeirra.
Hæstiréttur taldi greina þurfti, í ljósi þjóðlendulaganna, á milli þjóðlendna og ríkisjarða þar sem íslenska ríkið ætti ekki beinan eignarrétt að svæðum er teljast til þjóðlendna. Sérstaða þjóðlendna væri sú að um væri að ræða forræði yfir tilteknum heimildum á landi sem enginn gæti sannað eignarrétt sinn að.
Fyrir dómi hélt íslenska ríkið því fram að óbyggðanefnd hafi hafnað málatilbúnaði íslenska ríkisins um að nánar afmörkuð landsvæði teldust til þjóðlenda en án þess að taka afstöðu til þess hvaða aðilar teldust vera handhafar eignarréttinda innan þess. Taldi íslenska ríkið því rétt að krefjast endurskoðunar á þeim hluta úrskurðarins þar sem óbyggðanefnd á að hafa lagt alla sönnunarbyrðina á íslenska ríkið um að ekki sé um eignarland að ræða.
Til stuðnings máli sínu vísaði ríkið meðal annars til landamerkjalaga nr. 5/1882 en þar hafi fyrst verið kveðið á um skyldu til jarðeigenda um að gera landamerkjabréf fyrir jarðir sínar. Þau bréf hafi verið einhliða samin og því ekki tæk sem sönnun á eignarhaldi og þar að auki merki um að jarðeigendur hafi í einhverjum tilvikum verið að eigna sér eigandalaust land. Um mörk landsvæða í slíkum landamerkjabréfum sé um að ræða samning milli hlutaðeigandi aðila sem sé ríkinu óviðkomandi. Þá væri heldur ekki hægt að líta svo á að athugasemdalausar þinglýsingar landamerkjabréfa hafi falið í sér viðurkenningu ríkisins á efni þeirra, hvort sem það hafi verið með athöfn eða athafnaleysi.
Af hálfu stefndu í málinu var þeim málflutningi ríkisins andmælt á þeim forsendum að landamerki hvað aðliggjandi jarðir ræðir séu samkomulag þeirra eigenda og að íslenska ríkið ætti að bera sönnunarbyrðina fyrir því að hin þinglýstu jarðamerki væru röng. Séu lagðar fram ríkari kröfur um eignarheimildir myndi það leiða til meira ónæðis og kostnaðar en gagnvart öðrum landeigendum, ásamt því að leiða til óvissu um eignarréttinn. Athugasemdalaus þinglýsing hafi þar að auki falið í sér réttmætar væntingar þinglýsenda.
Hæstiréttur taldi að þinglýsing landamerkjabréfa væri ekki óyggjandi sönnun á mörkum lands heldur þyrfti að meta hvert bréf sérstaklega. Þar leit hann meðal annars á það hvort eigendur aðliggjandi jarða hafi samþykkt mörkin og hvort ágreiningur hefði verið borinn upp. Þá voru aðrar heimildir og gögn jafnan metin samhliða. Með hliðsjón af þessu mati var ekki fallist á kröfu íslenska ríkisins um ógildingu úrskurðar óbyggðanefndar.
Hrd. 2004:3973 nr. 80/2004 (Þveráraurar) [HTML] [PDF] Hrd. 2005:1180 nr. 98/2005 [HTML] [PDF] Hrd. 2005:2004 nr. 188/2005 [HTML] [PDF] Hrd. 2005:2734 nr. 234/2005 [HTML] [PDF] Hrd. 2005:3802 nr. 221/2005 (Spilda úr landi Ness II) [HTML] [PDF] Hrd. 2006:76 nr. 290/2005 (Leirá og Hávarsstaðir) [HTML] [PDF] Hrd. 2006:3963 nr. 133/2006 (Hrunaheiðar) [HTML] [PDF] Hrd. 56/2007 dags. 13. febrúar 2007 [HTML] [PDF] Hrd. 344/2006 dags. 22. febrúar 2007 (Straumnes) [HTML] [PDF] Snýr að reglu 20. kapítúla Kaupabálkar Jónsbókar um rétt til að slíta sameign.
Hrd. 289/2006 dags. 22. mars 2007 (Landskiptagerð - Grjóteyri) [HTML] [PDF] Hrd. 401/2006 dags. 22. mars 2007 (Lóð úr landi Efsta-Dals - Efsti-Dalur) [HTML] [PDF] Um 30 árum eftir að A girti sér landspildu og reisti sér hús gerði eigandi þeirrar jarðar (B) sem landspildan var úr athugasemdir en A sagði að honum hefði verið fengið landið til eignar á sínum tíma á meðan B taldi að um leigu hefði verið að ræða. Hæstiréttur taldi ósannað að landið hefði verið fært A á grundvelli afnotasamnings en einnig var ósannað að hann hefði fengið það til eignar. A var talinn hafa hefðað sér landið til eignar.
Hrd. 152/2007 dags. 13. desember 2007 (Landspilda úr Teigstorfu, á Þveráraurum) [HTML] [PDF] Aðilar kröfðust viðurkenningar á því að hefð hefði unnist á landspildu innan girðingar lands þeirra. Girðingin hafi átt að hafa verið reist fyrir 1960. Lögð hafði verið fram landskiptabeiðni áður en hefðun væri fullnuð, með vitneskju aðilanna sem kröfðust viðurkenningarinnar, og því hefðu þeir ekki getað hafa talið hafa eignast landspilduna á grundvelli hefðunar.
Hrd. 651/2007 dags. 16. janúar 2008 [HTML] [PDF] Hrd. 226/2007 dags. 31. janúar 2008 [HTML] [PDF] Hrd. 610/2007 dags. 2. október 2008 (Sólheimatorfa) [HTML] [PDF] Hrd. 2/2009 dags. 6. febrúar 2009 [HTML] [PDF] Hrd. 75/2009 dags. 2. mars 2009 [HTML] [PDF] Hrd. 72/2009 dags. 26. nóvember 2009 [HTML] [PDF] Hrd. 467/2009 dags. 20. maí 2010 [HTML] [PDF] Hrd. 569/2009 dags. 7. október 2010 [HTML] [PDF] Hrd. 488/2009 dags. 2. desember 2010 (Ásbjarnarnes) [HTML] [PDF] Snýr að reglu 20. kapítúla Kaupabálkar Jónsbókar um rétt til að slíta sameign.
Hrd. 406/2010 dags. 24. mars 2011 (Leiga á landspildu - Akrar í Borgarbyggð - Brottflutningur mannvirkis) [HTML] [PDF] Hrd. 700/2009 dags. 26. maí 2011 [HTML] [PDF] Hrd. 480/2010 dags. 22. september 2011 (Kaldakinn - Gjafagerningur jarðar) [HTML] [PDF] Hrd. 723/2010 dags. 3. nóvember 2011 [HTML] [PDF] Hrd. 453/2009 dags. 3. nóvember 2011 (Veiðifélag Miðfirðinga - Veiðiréttur í Ytri Rangá - Kotvöllur) [HTML] [PDF] Skógræktarfélag Rangæinga krafðist viðurkenningar á veiðirétti sínum í Eystri-Rangá og Fiská á grundvelli jarðarinnar Kotvöllur sem lá þó ekki að þeim, byggt á að...:
Félaginu hafði verið ákvörðuð hlutdeild í arðskrá Veiðifélags Eystri-Rangár árið 1999. Umráðamenn Kotvallar hafi um áratugabil átt aðild að því veiðifélagi og forvera þess. Kotvöllur hafi átt land að Eystri-Rangá fram til landskipta er fóru fram árið 1963, auk hlutdeildar landsins í sameiginlegu landi Vallartorfu ásamt meðfylgjandi hlunnindum þeirra, sem aldrei hafi verið skipt. Veiðirétturinn hafi unnist fyrir hefð.
Hæstiréttur taldi ósannað í málinu að Kotvellir hafi fram til landskiptanna tilheyrt óskiptu landi er lægi að þessum ám, og bæri skógræktarfélagið þá sönnunarbyrði sem það axlaði svo ekki. Væri því ekki hægt að líta svo á að réttlætt væri undantekning frá meginreglunni um að veiðiréttur væri eingöngu á hendi þeirra sem ættu land að vatni.
Hrd. 524/2012 dags. 14. febrúar 2013 (Uppsalir) [HTML] [PDF] Hrd. 547/2012 dags. 26. september 2013 (Landamerki Reykjahlíðar) [HTML] [PDF] Hrd. 612/2013 dags. 13. febrúar 2014 (Tungufell) [HTML] [PDF] Hrd. 222/2014 dags. 30. október 2014 [HTML] [PDF] Hrd. 752/2014 dags. 28. maí 2015 (Jökulsárlón - Spilda úr landi Fells - Riftun) [HTML] [PDF] Hrd. 127/2015 dags. 15. október 2015 (Dyrhólaey) [HTML] [PDF] Hrd. 509/2015 dags. 14. apríl 2016 (Tunguás) [HTML] [PDF] Maður gefur 15 börnum sínum land sem kallað er Tunguás með gjafabréfi. Á því var kvöð um sameign, að hana mætti ekki selja eða ráðstafa henni og hvert og eitt ætti forkaupsrétt innbyrðis. Sum systkinin vildu skipta sameigninni en hin andmæltu því. Hæstiréttur taldi að ekki hefði verið skýrt í gjafabréfinu að bannað væri að skipta henni og taldi það því heimilt. Þau yrðu samt sem áður bundin af kvöðunum áfram hver á sínum eignarhluta.
Hrd. 798/2016 dags. 6. janúar 2017 [HTML] [PDF] Hrd. 566/2016 dags. 30. mars 2017 (Á eyrunum) [HTML] [PDF] Hrd. 78/2017 dags. 5. október 2017 (Vörðuleið að Skjálfandafljóti) [HTML] [PDF] Hrd. 562/2016 dags. 12. október 2017 (Fagurhóll og Grásteinn) [HTML] [PDF] Hrd. 505/2016 dags. 12. október 2017 [HTML] [PDF] Hrd. 243/2017 dags. 26. apríl 2018 (Litli-Saurbær) [HTML] [PDF] Hrd. 647/2017 dags. 21. júní 2018 (Kálfaströnd) [HTML] [PDF] Hrd. 39/2021 dags. 13. apríl 2022 [HTML] Hrd. 33/2022 dags. 21. desember 2022 [HTML] Fara á yfirlit Alþingi Athugið að eingöngu eru birt þingskjöl, þingræður og erindi til Alþingis í tengslum við viðkomandi mál, ef skjalið/ræðan hefur þennan merkimiða.
Löggjafarþing 78 Þingmál A156 (landskipti)[HTML] Þingskjöl: Þingskjal nr. 413 (stjórnarfrumvarp) útbýtt þann 1959-04-20 00:00:00
Löggjafarþing 83 Þingmál A19 (landskipti)[HTML] Þingskjöl: Þingskjal nr. 19 (stjórnarfrumvarp) útbýtt þann 1962-10-15 00:00:00
Löggjafarþing 99 Þingmál A157 (landskipti)[HTML] Þingskjöl: Þingskjal nr. 705 (nefndarálit) útbýtt þann 1978-04-25 00:00:00
Þingskjal nr. 736 (lög (samhlj.)) útbýtt þann 1978-04-26 00:00:00
Löggjafarþing 100 Þingmál A128 (landmælingar)[HTML] Þingskjöl: Þingskjal nr. 151 (stjórnarfrumvarp) útbýtt þann 1978-12-11 00:00:00
Þingræður: 31. þingfundur - Ragnar Arnalds (menntamálaráðherra) - Ræða hófst: 1978-12-15 00:00:00 -
[HTML] Þingmál A129 (landskiptalög)[HTML] Þingræður: 31. þingfundur - Ragnar Arnalds (menntamálaráðherra) - Ræða hófst: 1978-12-15 00:00:00 -
[HTML] Löggjafarþing 105 Þingmál A160 (sektarmörk nokkurra laga)[HTML] Þingskjöl: Þingskjal nr. 249 (stjórnarfrumvarp) útbýtt þann 1983-01-18 00:00:00
Þingmál A166 (hreppstjórar)[HTML] Þingskjöl: Þingskjal nr. 257 (stjórnarfrumvarp) útbýtt þann 1983-01-24 00:00:00
Löggjafarþing 106 Þingmál A221 (jarðalög)[HTML] Þingskjöl: Þingskjal nr. 390 (stjórnarfrumvarp) útbýtt þann 1984-02-27 00:00:00
Þingræður: 57. þingfundur - Jón Helgason (landbúnaðarráðherra) - Ræða hófst: 1984-03-05 00:00:00 -
[HTML] Löggjafarþing 107 Þingmál A391 (framkvæmd þingsályktana)[HTML] Þingræður: 94. þingfundur - Steingrímur Hermannsson (forsætisráðherra) - prent - Ræða hófst: 1985-06-11 00:00:00 -
[HTML] Löggjafarþing 120 Þingmál A389 (sameining Búnaðarfélags Íslands og Stéttarsambands bænda)[HTML] Þingskjöl: Þingskjal nr. 1108 (lög (samhlj.)) útbýtt þann 1996-05-29 14:00:00
[HTML] Löggjafarþing 128 Þingmál A304 (úrskurður vegna jarðarsölu í Skorradal)[HTML] Þingskjöl: Þingskjal nr. 446 (svar) útbýtt þann 2002-11-25 12:47:00
[HTML] Þingmál A652 (jarðalög)[HTML] Þingskjöl: Þingskjal nr. 1062 (stjórnarfrumvarp) útbýtt þann 2003-03-03 17:12:00
[HTML] Löggjafarþing 130 Þingmál A783 (jarðalög)[HTML] Þingskjöl: Þingskjal nr. 1194 (stjórnarfrumvarp) útbýtt þann 2004-03-23 17:42:00
[HTML] Löggjafarþing 137 Þingmál A89 (breyting á ýmsum lögum vegna tilfærslu verkefna innan Stjórnarráðsins)[HTML] Erindi vegna málsins: Dagbókarnúmer 596 - Komudagur: 2009-07-09 - Sendandi: Fasteignaskrá Íslands
[PDF] Löggjafarþing 139 Þingmál A302 (Stjórnarráð Íslands)[HTML] Þingskjöl: Þingskjal nr. 356 (stjórnarfrumvarp) útbýtt þann 2010-11-29 17:30:00
[HTML] Þingskjal nr. 651 (lög í heild) útbýtt þann 2010-12-18 13:00:00
[HTML] Þingmál A675 (heildarendurskoðun á Stjórnarráði Íslands)[HTML] Þingskjöl: Þingskjal nr. 1192 (stjórnarfrumvarp) útbýtt þann 2011-04-11 17:59:00
[HTML] Þingskjal nr. 1936 (frumvarp eftir 2. umræðu) útbýtt þann 2011-09-16 23:25:00
[HTML] Þingskjal nr. 1997 (lög (samhlj.)) útbýtt þann 2011-09-17 17:55:00
[HTML] Löggjafarþing 141 Þingmál A46 (vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum)[HTML] Erindi vegna málsins: Dagbókarnúmer 696 - Komudagur: 2012-11-22 - Sendandi: Selasetur Íslands
[PDF] Löggjafarþing 144 Þingmál A74 (jarðalög)[HTML] Erindi vegna málsins: Dagbókarnúmer 176 - Komudagur: 2014-10-15 - Sendandi: Nefnd um nýtingu og varðveislu ræktanlegs lands á Íslandi
[PDF] Löggjafarþing 149 Þingmál A565 (stjórnsýsla og skráning landeigna)[HTML] Þingskjöl: Þingskjal nr. 1221 (svar) útbýtt þann 2019-03-30 12:50:00
[HTML] Þingmál A645 (lax- og silungsveiði)[HTML] Þingskjöl: Þingskjal nr. 1051 (stjórnarfrumvarp) útbýtt þann 2019-03-05 13:48:00
[HTML] Þingræður: 77. þingfundur - Kristján Þór Júlíusson (sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra) - flutningsræða - Ræða hófst: 2019-03-07 14:53:18 -
[HTML] Löggjafarþing 150 Þingmál A20 (aðgerðaáætlun í jarðamálum)[HTML] Þingskjöl: Þingskjal nr. 20 (þáltill.) útbýtt þann 2019-09-17 14:27:00
[HTML] Löggjafarþing 152 Þingmál A416 (eignarráð og nýting fasteigna)[HTML] Þingskjöl: Þingskjal nr. 595 (stjórnarfrumvarp) útbýtt þann 2022-03-01 19:15:00
[HTML]
Umsjónaraðili vefsins er Svavar Kjarrval. Hægt er að ná í hann á netfanginu svavar@kjarrval.is eða með skilaboðum á Facebook .
Ábendingar um það sem betur gæti farið eru velkomnar sem og önnur framlög.
Fyrirvarar:
Þó ekki sé hægt að lýsa yfir ábyrgð á réttleika upplýsinganna á þessum vef, er þó reynt að stuðla að því að þær séu eins réttar og kostur er.