Úrlausnir.is


Merkimiði - Félagafrelsi

Síað eftir merkimiðanum „Félagafrelsi“.
Sýna merkimiða.
ⓘ = Hlekkurinn inniheldur nánari upplýsingar um efni merkimiðans.

Álit umboðsmanns Alþingis

Álit sem hafa þennan merkimiða. Athugið að taka ekki þessum lista sem tæmandi.

Bréf umboðsmanns Alþingis nr. 12601/2024 dags. 20. febrúar 2024[HTML] [PDF]


Álit umboðsmanns Alþingis nr. 270/1990 dags. 21. júní 1990[HTML] [PDF]


Álit umboðsmanns Alþingis nr. 3204/2001 dags. 12. apríl 2002 (Greiðslumiðlunarreikningur)[HTML] [PDF]


Álit umboðsmanns Alþingis nr. 3409/2002 dags. 21. febrúar 2003 (Flugumferðarstjórar)[HTML] [PDF]


Álit umboðsmanns Alþingis nr. 3820/2003 dags. 29. desember 2003 (Falun Gong)[HTML] [PDF]


Álit umboðsmanns Alþingis nr. 4225/2004 dags. 13. júlí 2006[HTML] [PDF]


Álit umboðsmanns Alþingis nr. 4700/2006 dags. 29. desember 2006 (LÍA og vélhjóla- og vélsleðaíþróttanefnd ÍSÍ)[HTML] [PDF]


Álit umboðsmanns Alþingis nr. 4771/2006 (Úthlutun byggðakvóta - Skilyrði um peningagreiðslu í kvótasjóð)[HTML] [PDF]
Sveitarfélögum var veitt heimild til að gera samning um byggðakvóta og vildi einn aðilinn fá úthlutaðan slíkan kvóta. Sett var skilyrði um þátttöku í tilteknu samstarfsverkefni.

Álit umboðsmanns Alþingis nr. 5559/2009 dags. 8. febrúar 2010[HTML] [PDF]


Álit umboðsmanns Alþingis nr. 5986/2010 (Aðild að Félagi læknanema)[HTML] [PDF]
Félag læknanema valdi með tilviljanakenndum hætti röð þeirra sem fengju að velja úr störfum en þó fékk stjórnin forgang um val á störfum.

Einn læknaneminn sótti um starf framhjá félaginu og var settur á svartan lista ásamt álagningu sektar. Margar stofnanir höfðu gert samning við félagið um þetta er leiddi til þess að læknaneminn var útilokaður.

Umboðsmaður taldi stjórnvöld gætu ekki bundið ráðningu í opinbert starf við aðild í einkaréttarlegu félagi þar sem það bryti í bága við félagafrelsisákvæði stjórnarskrárinnar enda lágu fyrir engar lagaheimildir né kjarasamningar um annað.

Álit umboðsmanns Alþingis nr. 6149/2010 dags. 13. október 2010[HTML] [PDF]


Álit umboðsmanns Alþingis nr. 70/1988 (Mannréttindaákvæði í íslenskum lögum)[HTML] [PDF]


Álit umboðsmanns Alþingis nr. 7590/2013[HTML] [PDF]


Álit umboðsmanns Alþingis nr. 8543/2015 (Framsending til stéttarfélags)[HTML] [PDF]


Álit umboðsmanns Alþingis nr. 8741/2015 dags. 30. desember 2016 (Áminning heilsugæslulæknis)[HTML] [PDF]
Heilsugæslulæknir mætti ekki á nokkra fundi við yfirlækna en hann hafði áður sagst ekki ætla að mæta á þá. Umboðsmaður taldi að skora hefði átt á lækninn að mæta á fundina og vara hann við afleiðingum þess að mæta ekki.

Álit umboðsmanns Alþingis nr. 9057/2016[HTML] [PDF]
Ábending barst fjármála- og efnahagsráðuneytinu um ágalla á samþykkt lífeyrissjóðs. Umboðsmaður taldi að aðilinn sem kom með ábendinguna hafi ekki átt að teljast aðili málsins en ráðuneytinu hefði hins vegar samt sem áður átt að svara erindinu.

Álit umboðsmanns Alþingis nr. 9517/2017 dags. 12. desember 2018[HTML] [PDF]


Úrlausnir Hæstaréttar Íslands

Úrlausnir sem hafa þennan merkimiða. Athugið að taka ekki þessum lista sem tæmandi.

Hrd. 1981:1150 nr. 67/1979 (Greiðslur í lífeyrissjóð) [PDF]


Hrd. 1987:1263 nr. 229/1986 (Lyfjapróf Jóns Páls) [PDF]


Hrd. 1992:1828 nr. 195/1992 (Skylduaðild að stéttarfélagi) [PDF]
Aðili keyrði á tiltekið svæði með vörur án þess að vera í tilteknu stéttarfélagi. Lagaheimild skorti til að takmarka aðgengi að svæðinu á þeim grundvelli.

Hrd. 1992:1834 nr. 274/1992 [PDF]


Hrd. 1992:1962 nr. 129/1991 (BHMR-dómur) [PDF]


Hrd. 1996:2584 nr. 187/1995 (Skylduaðild að lífeyrissjóðum) [PDF]


Hrd. 1996:4284 nr. 186/1996 [PDF]


Hrd. 1997:841 nr. 285/1996 [PDF]


Hrd. 1999:4007 nr. 91/1999 (Landbúnaðargjöld)[HTML] [PDF]


Hrd. 2000:505 nr. 348/1999[HTML] [PDF]


Hrd. 2000:4261 nr. 430/2000[HTML] [PDF]


Hrd. 2001:2865 nr. 317/2001[HTML] [PDF]


Hrd. 2001:3358 nr. 39/2001[HTML] [PDF]


Hrd. 2001:3434 nr. 277/2001 (Alþýðusamband Íslands)[HTML] [PDF]
Reynt var á hvort uppbygging Alþýðusambandsins væri slík að hún heimilaði málsókn þess vegna hagsmuna félagsmanna undirfélaga sinna.

Hrd. 2002:1078 nr. 98/2002[HTML] [PDF]


Hrd. 2002:3686 nr. 167/2002 (ASÍ-dómur - Lagasetning á sjómannaverkfall)[HTML] [PDF]
Í málinu var deilt um lagasetningu á verkföll og verkbönn ýmissa félaga innan Sjómannasambands Íslands og Farmanna- og fiskimannasambands Íslands, og eru þau félög innan ASÍ. ASÍ stefndi ríkinu og Samtökum atvinnulífsins til að fá úr skorið um lögmæti lagasetningarinnar. Hæstiréttur staðfesti dóm héraðsdóms með vísan til forsendna hans.

Megindeilurnar byggðust á því að með setningu laganna væri vegið að samningsfrelsi þeirra og verkfallsrétti sem nyti verndar 74. gr. stjórnarskrárinnar, sbr. 11. gr. MSE. Þá snerust þær einnig um að lögin hefðu einnig náð yfir aðildarfélög sem höfðu ekki tekið þátt í umræddum aðgerðum. Að auki var vísað til jafnræðisreglu 65. gr. stjórnarskrárinnar þar sem eitt aðildarfélaga Samtaka atvinnulífsins hafði gert kjarasamning við Vélstjórafélag Íslands um mörg atriði nátengd deilumálunum sem gerðardómur skyldi líta til.

Litið var til þess að með sérstakri upptalningu á stéttarfélögum í 74. gr. yrðu gerðar ríkari kröfur til takmarkana á réttindum þeirra. Hins vegar var ákvæðið ekki túlkað með þeim hætti að löggjafanum væri óheimilt að setja lög sem stöðvuðu vinnustöðvanir tímabundið. Við setningu laganna hafði verkfallið þá staðið í sex vikur og taldi löggjafinn að ef ekkert væri gert hefði það neikvæð áhrif á almannahagsmuni. Ekki voru talin efni til þess að hnekkja því mati löggjafans.

Lagasetningin kvað á um að gerðardómur myndi ákvarða kjör allra aðildarfélaganna og jafnframt þeirra sem ekki höfðu tekið þátt í umræddum aðgerðum. Í greinargerð viðurkenndi íslenska ríkið að það hefði ekki verið ætlun laganna að þau næðu jafnframt yfir félög sem hvorki væru í verkfalli né verkbanni við gildistöku laganna. Gerðardómur taldi sig samt knúinn til þess að ákvarða einnig kjör þeirra sökum lagafyrirmælanna og takmarkaðs valdsviðs. Dómur héraðsdóms, með vísan til 1. mgr. 74. gr. stjórnarskrárinnar, taldi að almannaheill hafi ekki krafist svo víðtæks gildissviðs og var því dæmt að umrætt bann laganna næði ekki yfir þau né ákvörðun gerðardómsins.

Dómsorð:
Fallist er á kröfu stefnanda að því leyti, að viðurkennt er að Verkalýðsfélagi Snæfellsbæjar, Verkalýðsfélaginu Stjörnunni í Grundarfirði og Verkalýðsfélagi Stykkishólms sé, þrátt fyrir ákvæði l. gr., 2. gr., og 3. gr. laga nr. 34/2001, heimilt að efna til verkfalls og að ákvörðun gerðardóms samkvæmt sömu lögum ráði ekki kjörum fiskimanna í þessum félögum.
Stefndu, íslenska ríkið og Samtök atvinnulífsins, skulu að öðru leyti vera sýknir af kröfum stefnanda, Alþýðusambands Íslands, í máli þessu.
Málskostnaður fellur niður.

Hrd. 2004:640 nr. 265/2003 (Sleipnir - Forgangsréttarákvæði í kjarasamningi)[HTML] [PDF]


Hrd. 2004:656 nr. 266/2003[HTML] [PDF]


Hrd. 2004:4309 nr. 211/2004[HTML] [PDF]


Hrd. 2005:5217 nr. 315/2005 (Iðnaðarmálagjald)[HTML] [PDF]


Hrd. 2006:944 nr. 96/2006[HTML] [PDF]


Hrd. 2006:1378 nr. 434/2005[HTML] [PDF]


Hrd. 396/2007 dags. 23. ágúst 2007[HTML] [PDF]


Hrd. 504/2008 dags. 18. október 2010[HTML] [PDF]


Hrd. 390/2010 dags. 31. mars 2011[HTML] [PDF]


Hrd. 144/2014 dags. 6. mars 2014 (Félag fasteignasala)[HTML] [PDF]


Hrd. 676/2013 dags. 13. mars 2014 (Fossatún)[HTML] [PDF]
Heimild veiðifélags Grímsár í Borgarfirði til að nota hús til leigu fyrir ferðamenn á veturna. Í 2 km fjarlægð frá veiðihúsinu var fólk að reka gististöðuna Fossatún og hafði það fólk aðild að veiðifélaginu og voru ósátt við þessa ráðstöfun. Hæstiréttur fjallaði um heimildir félagsins til þessa og nefndi að þar sem lögum um lax- og silungsveiði sleppti ætti að beita ólögfestu reglunum og einnig lögum um fjöleignarhús.

Hrd. 387/2014 dags. 5. febrúar 2015 (Ráðning afleysingalæknis í síma)[HTML] [PDF]


Hrd. 32/2015 dags. 10. febrúar 2015[HTML] [PDF]


Hrd. 421/2014 dags. 31. mars 2015[HTML] [PDF]


Hrd. 467/2015 dags. 13. ágúst 2015 (Verkfallsmál)[HTML] [PDF]


Hrd. 83/2015 dags. 8. október 2015 (Geysir)[HTML] [PDF]
Íslenska ríkið átti Geysi og einkaaðilar áttu umliggjandi svæði í sérstakri sameign. Einkaaðilarnir ákváðu að stofna einkahlutafélagið Landeigendafélagið Geysi í kringum rekstur svæðisins án samþykkis íslenska ríkisins og þrátt fyrir mótmæli þess. Félagið ákvað svo að setja gjaldskrá þar sem innheimt væri gjald af ferðamönnum á svæðinu og sóttist þá íslenska ríkið eftir lögbanni á gjaldheimtuna, sem var til meðferðar í dómsmáli þessu.

Hæstiréttur vísaði til óskráðrar meginreglu að meiri háttar ráðstafanir eigenda sérstakrar sameignar þyrftu samþykki þeirra allra. Að auki hafði ráðstöfunin áhrif á landsvæði sem var að fullu í eign íslenska ríkisins. Þar sem samþykki íslenska ríkisins skorti vegna þessara ráðstafana hefði setning umræddrar gjaldskrár verið óheimil. Staðfesti Hæstiréttur því lögbannið í ljósi þess að innheimta gjaldsins hefði brotið gegn eignarréttindum íslenska ríkisins.

Hrd. 556/2016 dags. 10. nóvember 2016[HTML] [PDF]


Hrd. 250/2016 dags. 2. febrúar 2017 (Bjargráðasjóður - Stjörnugrís III)[HTML] [PDF]
Einstaklingur sem þurfti að borga búnaðargjald (vegna landbúnaðarstarfsemi) vildi fá það endurgreitt. Það gjald hafði runnið til Svínaræktarfélags Íslands, Bændasamtakanna og Bjargráðasjóðs. Vildi einstaklingurinn meina að með skyldu til greiðslu gjaldanna til þessara einkaaðila sé verið að greiða félagsgjald. Hæstiréttur nefndi að í tilviki Bjargráðasjóðs að sökum hlutverks sjóðsins og að stjórn sjóðsins væri skipuð af ráðherra yrði að líta til þess að sjóðurinn væri stjórnvald, og því væri um skatt að ræða.

Hrd. 633/2017 dags. 24. október 2017[HTML] [PDF]


Hrd. 464/2017 dags. 9. nóvember 2017[HTML] [PDF]


Hrd. 34/2018 dags. 14. maí 2019 (Jöfnunarsjóður sveitarfélaga - Tekjustofnum sveitarfélaga breytt með reglugerð)[HTML] [PDF]
Gerð var breyting á lögum og með reglugerð var kveðið á um að sum sveitarfélög fengju ekki jöfnunargjöldin lengur. Sveitarfélagið var ekki sátt og fer fram á það við dómi að íslenska ríkið greiði þeim samsvarandi upphæð og ef niðurfellingin hefði ekki orðið.

Hæstiréttur klofnaði í niðurstöðu sinni. Meiri hlutinn taldi að hér væri um að ræða of víðtækt framsal valds og féllst því á kröfu sveitarfélagsins. Ágreiningurinn milli meiri og minni hluta virðist felast í því hversu strangar kröfur þarf að gera til slíks framsals.

Hrd. 30/2019 dags. 28. apríl 2020 (LMFÍ lagði fram kvörtun á hendur félagsmanni)[HTML] [PDF]


Hrd. 20/2022 dags. 26. október 2022[HTML]


Aðrar úrlausnir

Úrlausnir sem hafa þennan merkimiða. Athugið að taka ekki þessum lista sem tæmandi.

Dómur Félagsdóms 1945:146 í máli nr. 1/1945


Dómur Félagsdóms 1962:88 í máli nr. 4/1961


Dómur Félagsdóms 1986:115 í máli nr. 10/1985


Dómur Félagsdóms 1986:122 í máli nr. 1/1986


Dómur Félagsdóms 1994:153 í máli nr. 1/1994


Dómur Félagsdóms 1994:234 í máli nr. 11/1994


Dómur Félagsdóms 1995:411 í máli nr. 16/1995


Dómur Félagsdóms 1997:166 í máli nr. 17/1997


Úrskurður Félagsdóms 1998:215 í máli nr. 1/1998


Dómur Félagsdóms 1998:315 í máli nr. 4/1998


Úrskurður Félagsdóms 1998:325 í máli nr. 9/1998


Dómur Félagsdóms 1998:350 í máli nr. 18/1998


Dómur Félagsdóms 1999:484 í máli nr. 9/1999


Dómur Félagsdóms 2000:610 í máli nr. 9/2000


Úrskurður Félagsdóms 2000:620 í máli nr. 11/2000


Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-6574/2006 dags. 6. júlí 2007[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-6574/2006 dags. 5. júní 2008[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-11360/2008 dags. 24. febrúar 2010[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-31/2010 dags. 11. febrúar 2011[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-1657/2011 dags. 5. desember 2011[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-1605/2011 dags. 21. desember 2011[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-1282/2011 dags. 6. júlí 2012[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-4859/2011 dags. 26. október 2012[HTML]


Dómur Félagsdóms í máli nr. F-4/2013 dags. 30. maí 2013


Dómur Héraðsdóms Vesturlands í máli nr. E-30/2012 dags. 31. júlí 2013[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-425/2013 dags. 12. nóvember 2013[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-4447/2012 dags. 4. mars 2014[HTML]


Dómur Héraðsdóms Suðurlands í máli nr. E-89/2014 dags. 31. október 2014[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-327/2015 dags. 30. júní 2015[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-2217/2015 dags. 15. júlí 2015[HTML]


Dómur Félagsdóms í máli nr. F-3/2015 dags. 17. júlí 2015


Dómur Héraðsdóms Reykjaness í máli nr. E-424/2015 dags. 12. nóvember 2015[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-5097/2014 dags. 6. janúar 2016[HTML]


Úrskurður Félagsdóms í máli nr. F-27/2015 dags. 29. janúar 2016


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-1967/2016 dags. 15. júlí 2016[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-969/2016 dags. 7. febrúar 2017[HTML]


Dómur Félagsdóms í máli nr. F-1/2017 dags. 28. febrúar 2017


Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-3259/2016 dags. 7. júlí 2017[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-2112/2017 dags. 14. júlí 2017[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-136/2017 dags. 9. apríl 2018[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-3477/2017 dags. 30. apríl 2018[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-3301/2017 dags. 17. maí 2018[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-2113/2017 dags. 19. júní 2018[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-1110/2017 dags. 9. nóvember 2018[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-1111/2017 dags. 9. nóvember 2018[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-1275/2017 dags. 9. nóvember 2018[HTML]


Lrd. 396/2018 dags. 16. nóvember 2018[HTML]


Lrd. 397/2018 dags. 16. nóvember 2018[HTML]


Lrd. 398/2018 dags. 16. nóvember 2018[HTML]


Lrd. 399/2018 dags. 16. nóvember 2018[HTML]


Lrd. 400/2018 dags. 16. nóvember 2018[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjaness í máli nr. E-466/2018 dags. 12. desember 2018[HTML]


Dómur Félagsdóms í máli nr. F-12/2018 dags. 26. febrúar 2019


Dómur Félagsdóms í máli nr. F-5/2019 dags. 15. mars 2019


Lrd. 511/2018 dags. 5. apríl 2019[HTML]


Lrd. 884/2018 dags. 7. júní 2019[HTML]


Lrd. 885/2018 dags. 7. júní 2019[HTML]


Lrd. 886/2018 dags. 7. júní 2019[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-4220/2018 dags. 15. nóvember 2019[HTML]


Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-2433/2019 dags. 10. desember 2019[HTML]


Lrú. 677/2019 dags. 13. desember 2019[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-1746/2019 dags. 12. febrúar 2020[HTML]


Dómur Félagsdóms í máli nr. F-19/2019 dags. 13. febrúar 2020


Dómur Héraðsdóms Vesturlands í máli nr. E-7/2019 dags. 26. febrúar 2020[HTML]


Lrú. 629/2020 dags. 10. desember 2020[HTML]


Lrd. 835/2019 dags. 18. desember 2020[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-3065/2019 dags. 8. febrúar 2021[HTML]


Úrskurður Félagsdóms í máli nr. F-16/2020 dags. 25. mars 2021


Lrú. 177/2021 dags. 7. maí 2021[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjaness í máli nr. E-3088/2020 dags. 25. maí 2021[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-466/2020 dags. 4. júní 2021[HTML]


Lrd. 199/2020 dags. 15. október 2021[HTML]


Dómur Félagsdóms í máli nr. F-17/2021 dags. 23. nóvember 2021


Lrd. 628/2020 dags. 28. janúar 2022[HTML]


Lrú. 4/2022 dags. 22. febrúar 2022[HTML]


Lrd. 149/2021 dags. 4. mars 2022[HTML]


Úrskurður Félagsdóms í máli nr. F-26/2021 dags. 26. apríl 2022


Lrd. 199/2020 dags. 16. september 2022[HTML]


Lrd. 432/2021 dags. 4. nóvember 2022[HTML]


Dómur Félagsdóms í máli nr. F-26/2021 dags. 29. nóvember 2022


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-2577/2022 dags. 9. febrúar 2023[HTML]


Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-388/2022 dags. 28. febrúar 2023[HTML]


Dómur Félagsdóms í máli nr. F-5/2023 dags. 6. mars 2023


Dómur Félagsdóms í máli nr. F-8/2023 dags. 4. október 2023


Dómur Félagsdóms í máli nr. F-9/2023 dags. 30. nóvember 2023


Dómur Félagsdóms í máli nr. F-10/2023 dags. 15. desember 2023